Jeolojiyi ilk olarak fakültedeyken 1966 yılında (60 yıl önce ders olarak )okumuştum .Ancak bu bilgileri geçen hafta öğrendim ve sizlerinde ilginç bulacağınızdan paylaşmak istedim .

Depremler asla tek başlarına meydana gelmez.Araştırmacıların onlarca yıldır incelediği bir dizi başka jeolojik olayı tetikleyebilirler.

Dünya,büyük bir depremden sonra hareketsiz kalmamaktadır.Güçlü bir depremin merkez üssüne yakın bir yerde ,sismik sarsıntılar önemli hasarlara yol açabilir.Heyelanlarda yaygındır.

"Ana şok" çevredeki fayları da istikrarsızlaştırarak "Artçı şok" adı verilen yeni bir kırılma noktaları oluşturabilir.Çok daha uzakta,kimsenin en ufak bir sarsıntı hisetmediği yerlerde özellikle, volkanik ve jeotermal bölgelerde küçük depremlerde artış tesbit edilmektedir.

Öncelikle "Çamur Volkanı"tanımını açıklayarak bu ilginç doğa olayını anlamağa çalışalım.

Çamur volkanı, volkanik arazilerde sıcak su ve gaz çıkışından oluşan küçük çamur konileridir.Gerçek yanardağ değillerdir,hiç bir zaman lav püskürtmezler.

2025 yılı eylül ayı başlarında "SCİENCE" Dergisinde yayınlanan Cecile Doubre ve arkadaşları olan sismologların makalesinde bu konu işlenmiştir:

Bu çalışma da; Doğu Kafkasya'daki yavaş deformasyon üzerine hazırladığı doktora tezi kapsamında ,Zaur Baraymov,Avrupa Uzay Ajansından gelen çok sayıda radar uydu görüntüsünü işlemiş ,bunları tek tek karşılaştırmıştır ("radar interferometrisi "adı verilen bir jeofizik tekniği). 6 Şubat 2023'te Türkiye'nin Kahraman Maraş ili ve ve komşu vilayetlerde meydana gelen iki büyük depreme denk gelen dönemde, bir kaç fay hattı boyunca bir sinyal gözlemliyerek şaşırmıştır. Uydu görüntüleri ve yerel sismolojik kayıtların bir derlemesini kullanarak , bu büyük depremlerin 1000 km.den de daha uzakta bir kaç düzine çamur volkanının şişmesine ve patlamasına ve ayrıca bir kaç fay hattında " yavaş depremler"e neden olduğunu gösterdik.

2023 yılında Türkiye depreminin zayıflamış dalgaları ,merkez üssünden 1000 km. uzaklıktaki Azerbaycan 'daki Kura Havzasını geçerken uydu görüntülerinde yedi tektonik fay hattında hareket tesbit edilmiştir.Bu fay hatları sismik dalgalar yaymadan sessizce bir kaç cm. kaydı.

Aynı dönemde elliye yakın çamur volkanı patlayarak çamur püskürtürken , bazıları da deforme oldu.

Araştırmacıların bu çalışması: yer kabuğunda bulunan akışkanların yavaş depremlerin uzaktan tetiklenmesi üzerindeki etkisinin ilk doğrudan gözlemini oluşturmaktadır.

Zengebur veya Nahçıvan Koridoru

İkinci Karabağ Savaşı' nın ardından Azerbaycan ile Ermenistan arasında imzalanan ateşkes anlaşmasının sonucunda ,Nahçıvanı içine alan bağlantı yolu düşünülmüştür.Devamında Türkiye 'yi de bölgeye bağlıyacaktır.

Projenin Türkiye kısmı niteliğinde olan Kars-Dilucu demiryolunun temeli 22 Ağustos 2025' te atıldı.

Sonuç olarak ,Hazar Denizini, Akdeniz'e ve Basra Körfezine bağlayarak ,Ermenistan,Türkiye, Azerbeycan ,ve Gürcistan arasında ticaret ve enerji faaliyetleri için yeryüzündeki bir koridor olacağı sanılmaktadır.

Muhakkaktır ki,bizi bu yazıyı yazmaya zorlayan ilginç konu : Türkiye'nin Azerbaycan'a sanki göbek bağıyla da bağlı olduğu tektonik fay hatları varlığıdır.

KAYNAKLAR: Cecile Debour . ve Ark. 2025: Volcans deboue et de seismes silencieux. The Conversation.fr.