"Sıradan bir karahindiba kadar sıra dışı bir şey yoktur"
Karst Meijer-E.V.Ham (2020)
Meğerse şehirde tek tük ağaçlara bakmaktan,karahindiba doğal mikro ormanını görememişiz...
Hızla betonlaşan şehirlerde, kaldırımlarda ve hiç umulmadık köşelerden yeşeriveriyor karahindibalar...
Şehir karahindabaları yalnızca yaz sıcaklıklarıyla daha iyi başa çıkmakla kalmıyor, aynı zamanda iklim değişikliliğinden kaynaklanan ısınan kışlarda, diğer bitkilerin yaşadığı sorunlardan da kaçınabilmekte...
Kışın yollarda oluşan donlu ortamlarda, güvenli bir trafiği oluşturmak için yollara püskürtülen tuzlar,yol kenarında yetişen bitkileri strese sokabilir, ancak bir kaç kara hindiba bitkisi ,yüksek tuz konsantrasyonlarıyla başa çıkma konusunda adeta uzmanlaşmış.
İsveçli botanikçi Yannick Woustra (2025) ; yaz sıcaklığının sokaklarda insanlar kadar bitkiler ve hayvanlarda da bir zorluk oluşturmuştur.
Neyse ki demekte; karahindabalar için evrim bir yardım elini uzatmış."Karahindibaların kentsel ısıyı kendi avantajlarına kullanmak için evrimleştiğini savunmakta, onların fotosentezi daha verimli kullanarak,daha yüksek sıcaklıklarda daha iyi ve hızlı büyüdüklerini" keşfetmiştir.
Şehir karahindabaları ,insanların ayakkabıları ve çim biçme makinaları tarafından ezilip parçalanmalara karşı bir çözümü bile oluşturmuştur.
Bu bitkilerin yere yakın büyümeleri ; böylece çim biçme makinalarının üzerinden kolayca geçmeleri ve ayakların çiçekleri , bitkiden koparmaması olgusudur.
Çocukluğumda oynamaklığım sayılmazsa, karahindiba ismiyle yararlı bitki farkındadalıklı tanışmamızın 65 yaşından sonra olmasına üzülmüşümdür.
2023 yılı köşe yazımda (Bolu olay-gündem) :"Karahindibayı çocuklarımıza tanıtalım " başlığıyla işleyerek bir nebze teselli buldum.
Avrupa'da,bu sarı çiçekli bitkiyi kutlamak için tertip edilen 2020 yılı 27 Nisan uluslararası günde ,Hollanda'lı botanikçilerden K.Meijer ve E.V.Ham ikilisi ;genellikle zararlı ot olarak kötülenen bitkiyi buna karşın muazzam çeşitliliği ile büyüleyici ekolojisini sergilemeyi düşünmüşlerdi.
Yoğun çiftçilik ve ot ayıklama Hollanda kırsalındaki karahindibaları büyük ölçüde azaltmıştır. Çoğu bu bitkilerin nektar ve poleninden beslenen böcekler ilk zarar görenler oldu. 1990- 2017 yılları arasında Hollanda'nın korunan kırsal alanlarında uçan böceklerde %75 'lik bir düşüş bildirildi.Bu da onları tozlaşmak için böceklere güvenen bitkilerin sayısında bir başka ani düşüşe neden oldu.
Kentsel orman krallığı bir abartma mı ?
İsveç'li bir grup sanatçı tarafından şehirler ; bozulmuş bahçelere benzetilmiş ve insanların, bitkilerin bu dramatik manzaranın bahçıvanları olduğu ifade edilmiştir.İşte karahindiba bu rahatsız edilmiş bahçenin öncüsüdür.
Rüzgarla taşınan tohumlarıyla gelen ilk ve uzun kazık kökleriyle kaldırımları fethetmek için en donanımlı olanıdır.Karahindibalar yerleştikten sonra, ilkbaharın başlarında böcekler için bir büfe sağlıyarak diğerlerinin gelmesini sağlar.
İngiltere'nin kentsel çayırlarında yapılan bir araştırma karahindibaların polinatörlerin diyetlerindeki nektarın (karbonhidratlar) %90'ını ve polenin (proteinlerin) %80'ini sağladığı ortaya çıktı.
Sonuç olarak ,bildiğimiz kadarıyla 200 'den fazla böcek türü karahindibalar tarafından desteklenmektedir.Bunlar yonca ,ebegümeci ,hardal ve haşhaş gibi diğer bitki türlerinin yerleşmesini sağlayan gerekli polinatörlerdir.
Karahindibalar,yalnızca sokaklara hükmetmeyle kalmaz ,aynı zamanda sakinlerini de korur ve destekler.
Bu nedenle karahindiba haklı olarak " kentsel ormanın kralı" olarak adlandırılabilir (Yannick Woudstra).
Son söz olarak kara hindibadan nefret etmeyin ,onlar yaşamınıza sokağınıza ve bahçenize renk katsınlar. Sizlerde karahindiba kahvesini keyifle yudumlayın ve sağlıcakla kalın.
KAYNAKLAR :Yannick Woudstra 2025: Comment les pissen lits ont conquis le beton pur ramener la natıure dans villes.The conversation.
