Dünya denildiğinde, şüphesiz akla gelen değişik anlamlar pek çoktur. Dünya; yerküre, geçici misafirhane, geçici bir gölge, fani, yalan, bir sahne, kavanoz dipli...vb. isimleri kişiye ve konuya bağlı tanımlar alır.

Beri yandan "Yerin Evrimi" kitabında Prof. Dr. Mehmet Sakınç Hocamız, değişkenliğinden dolayı dünyaya bilimsel anlamda "Bin bir yüz" demekte... Ona göre; çeşitli faktörlerin yol açtığı süreçler dizisi, gezegenimizin yüzünü oluşturur. Bu öyle değişken bir yüzdür ki ona; "Bin bir surat" bile denilebilecektir.

Sakınç Hoca'yla İTÜ 'de Prof.Dr. Naci Görür Hoca'nın odasına komşu bir odada, meslektaşım Or.Yük.Müh.Mustafa Arslan'la birlikte 2012 yılında uğramıştık. Aynı zamanda İst. Orman Fak. ile ortaklaşa yürüttüğümüz Seben Fosil Ormanı projesi hakkında bilgi aktardık. Zira Sakınç Hoca daha öncesi yıllarda Ankara -Çamlıdere Fosilleri projesinde çalışmıştı. Hatta Seben'e araştırmamıza bile davet ettik. Ancak o yıllarda Van depreminde (ekim 2011) görev alındığı için mümkün olamayacağını söyledi.

Elbette ki, şu "Bin bir surat" dünya tanımını gündeme niye getirdiğimi soracaksınız?

Yerel gazetelerde bakir Köroğlu Dağı zirvesine hemen her yıl yapılan dağcılık doğa yürüyüşleri sonucu zirveden aşağılara bakışlarda, birçok yer şekli dikkati çeker; tepeler, vadiler, kanyonlar, akarsular, üst kısımda Alpin vejetasyonu, yaylalar, iğne yapraklı ormanlar göze çarpar.

Halihazırdaki bu yer şekilleri hep aynı mı kalmıştır? Kesinlikle hayır.

Kim bilir milyonlarca yıl öncesi yerin morfolojisi, vejetasyonu ne kadar değişikliğe uğramıştır? Yani "bin bir surat" oluşmuştur.

KADER BİRLİĞİ: PERU VE KÖROĞLU DAĞLARI VOLKANİZMALARININ TAŞLAŞMIŞ FOSİL ORMANLARI

Peru örneği: Bu bölümde sizi yerkürenin diğer ucunda bir ülkeye yer bilimcilerin çok kullandığı "Zaman tüneli" sanalıyla milyonlarca yıl geçmişlere götürmek istiyorum.

39 milyon yıl öncesi, Kuzey Peru'da And Dağları'nda bir volkanın patlaması ile fosil ormanı hikayesi başlıyor:

"O gün ormana kül yağdı, ağaçları kırdı ve onları bir nehirdeki kütükler gibi gömdükleri ve korudukları alana taşıdı. Milyonlarca yıl sonra, günümüz And Dağları yükselip fosilleri de beraberinde taşıdıktan sonra, kayalar erozyon kuvvetlerine maruz kaldı. Ve fosil ormanı ve taşlaşmış yapraklar tekrar gün ışığına çıktı. Bu taşlaşmış dünya mirası ormanda (El Bosque Petrificado Piedra Chamana), ince taşlaşmış ağaç dilimlerini mikroskop altında inceleyerek insanların var olmasından çok önce burada gelişen ağaç karışımını haritalamayı başardık (Paleontolog Deborah woodcock, Herb Meyer.2021).

Araştırmalarda, fosil ağaçlarının bir çoğunun günümüzde Peru'da olmamasına rağmen, Güney Amerika'nın tropikal ormanlarında yakın akrabaları olduğu saptandı.

Bu anıt ormanın neye benzediğine dair zihin tasarımımız (konseptimiz); ABD. Colorado'da bir paleontolog ve bitki ressamı sanatçıyla işbirliği yaparak, ormanı ve manzarayı yeniden inşa etme fırsatını buldu.

Sanatçı Mariah; son paleontolojik keşiflerle kadim ormanı doldurabildi. Araştırmacılar sonuçta; "uzun çiçekli ağaçlar ve odunsu asmalardan oluşan yemyeşil bir su kenarı ormanı. Ve kuşlar havada uçuşuyor, bir timsah kıyıdan biraz uzakta sıçradı..." Neredeyse 39 milyon önceki dünyada olduğumuzu hayal ettik " demekteler...

Bolu-Seben Fosil Ormanları: 2008 yılında, Hoçaş Köyü Muhtarının dilekçesi, Kaymakamlık ve Müze Müdürlüğünce, Orman Araştırma Müdürlüğü'müze iletilmiştir. Ve önce sit kapsamına alınan taşlaşmış fosil örneklerinin ağaç cins ve tür tespiti konusunda Müdürlüğümüzde bir proje hazırlanmıştır.

İstanbul. Üniversitesi Orman Fakültesi'nden 6 öğretim üyesinin projeye ortak katılımıyla, yine yerel kurumların destek katılımıyla multidisipliner tarzda proje 2013 yılına dek yürütülmüştür. Taşlaşmış ağaçların cins ve türleri saptandı. Yaş tayini suretiyle Köroğlu Volkanının püskürdüğü yıllar tespit edildi. Alan 1.derecede Sit kapsamı devam etmekle birlikte, Orman Bakanlığı'nca da "Fosil Araştırma Ormanı", Milli Parklarca "Tabiat anıtı" koruma alanı statüleri verildi. Ancak bekçi, alan klavuzu vb. eksikleri, yanı sıra Yunanistan Midilli'de gidip gördüğümüz şeklinde (Lesvos Fosil Ormanı'ndaki taşlaşan ağaçların kökten tacına dek titiz kazılarla ortaya çıktığı şekliyle) açık hava müzesi ciddiyetiyle ziyaretçilere sunulması ilginçliği ve seyir zevkini artıracaktır. Seben Fosil Ormanında yüzeyleyen volkanik birimlerden alınan taş örneklerinde yaş tayini Macaristan'da K-Ar analiz yöntemiyle 17.4-18.2 milyon yıl olarak belirlenmiştir.

Fosil ağaçların bulunduğu Hoçaş Fosil Ormanı, bir deniz -göl kenarı olduğu, Kozyaka köyündeki fosil ormanının ise, sahilden biraz daha yukarılarda olduğu belirtilmektedir. İlkinde palmiyeler ve kavak/söğütler ön planda iken, ikincisinde sedir ağaçları daha ön plandadır.

Son araştırmalarda Köroğlu Dağlarında 10 fosil bölgesinden 14 farklı cins ağaç fosili tespit edilmiştir. Bu tespitler Köroğlu Dağlarının şimdiki vejetasyona (Bitki örtüsü) göre, çok farklı peyzaj yarattığını, iklimin ise yine çok farklı olarak, donsuz ılık bir iklim olduğu fikrini desteklemektedir. (Akarca.N.N., Akkemik,Ü,. Akarsu,F. 2018).

Geçen hafta, yurt dışı makalede Peru Fosil Ormanı hikayesini ve sonucunda kadim ormanın hayali resimlerini görünce; birlikte çalıştığımız Prof. Dr. Ünal Akkemik Hoca'ma telefon ettim. Köroğlu Dağları fosilleri üzerinde en yetkili uzman olarak, yaklaşık 18-20 milyon yıl öncesi olması mümkün vejetasyonu resimletmeyi düşünüp düşünmediğini sordum.

Aldığım yanıtta, bir bitki ressamı ile bir uğraşı içine girdiğini ancak henüz istediğim anlamda sonucu alamadığını söyledi. Kendisine teşekkür ettiysem de, kendisinin yalnız kaldığı ve bu projeler için yurt dışında paleontologların, National Geografik ve diğer kurumlardan sponsor olarak destek bulmalarının daha kolay ve avantajlı olduğu da bir gerçek.

Diğer yandan Köroğlu volkanizmasının bir parçası Ankara-Çamlıdere Fosil Ormanı " jeopark adayı olarak yol almakta, Kızılcahamam Belediyesi'de bir müze inşa ederek bu çalışmalara ortak olmaktadır( Jemirko Derneğinin proje ve bilgi destekleri oldukça fazladır).

Köroğlu isminin Unesco geçmiş yıllarda verilmiş soyut dünya miras değeri olarak (Türkmenistan hocalarının simpozyumdaki ifadesiyle kendi gayretleriyle olduğu söylendi. ) Bolu için hatırı sayılır fayda getiremediği kanaatını taşıyorum.

Unesco'nun somut dünya mirası değeri olarak "JEOPARK" statüsü almak yolunda, Ankara- Çamlıdere - Beypazarı -Bolu fosil ve jeosit zenginliklerini "KÖROĞLU JEOPARKI" olarak hazırlamak Köroğlu Dağları'nda ekoturizmi ve miras turizmini ayağa kaldırmaz mı? diye düşünüyor ve Bolu kırsalımızın üzerine de yeterince eğilmemizin vaktinin gelip geçmekte olduğuna inanıyorum.

SEBEN-HOÇAŞ KÖYÜNDEN BİR ANEKDOT

-Misafir profesör: Köyün civarındaki bu fosiller sizin için bir talih kuşudur.

-Vatandaş :Aman Beyim ! bu taşlar mı bizim köyün talihi olacak?

Diye tereddütlerini belirtmişti. Aradan 15 yıl geçti. Endişem odur ki Hoçaş'lı vatandaşımız haklı çıkmasın !

Köroğlu Dağlarımızın 20 milyon yıl öncesi hayali fotoğraflarını yakın da görmek umuduyla, hoşçakalın.

KAYNAKLAR :Deborah Woodcock 2021: Une eruption volcanique il ya 39 millions d'annees a enseveli une foret au foret-des arbres petrifies revelent desormais l'histoire ancienne del'Amerique du sud..The conversation.

Mustafa Arslan,Suat Tosun ve Ark.2013: Seben Fosil Ormanının doğal ve kültürel değerlerinin saptanması. Batıkaradeniz Or.Araş. Ens.yayını.Tek.Bül.20.